ആഗോള രാഷ്ട്രീയ ഭൂപടത്തിൽ അതീവ പ്രാധാന്യമുള്ള മധ്യേഷ്യൻ മേഖലയിൽ റഷ്യയുടെയും സിറിയയുടെയും സഖ്യം കൂടുതൽ കരുത്താർജ്ജിക്കുന്നു. സിറിയൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി അസദ് ഹസ്സൻ അൽ-ഷൈബാനിയും പ്രതിരോധ മന്ത്രി മുർഹഫ് അബു ഖസ്രയും റഷ്യൻ പ്രസിഡന്റ് വ്ലാഡിമിർ പുടിനുമായി മോസ്കോയിൽ നടത്തിയ കൂടിക്കാഴ്ച, വെറുമൊരു ഔദ്യോഗിക സന്ദർശനത്തിനപ്പുറം തന്ത്രപരമായ ഒരു പടയൊരുക്കത്തിന്റെ സൂചനയായാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങളും അന്താരാഷ്ട്ര സമ്മർദ്ദങ്ങളും തുടരുന്ന സാഹചര്യത്തിൽ, റഷ്യയുടെ പിന്തുണ സിറിയൻ ഭരണകൂടത്തിന് നൽകുന്ന ആത്മവിശ്വാസം വളരെ വലുതാണ്.

രാഷ്ട്രീയവും സാമ്പത്തികവുമായ നിരവധി വിഷയങ്ങൾ ചർച്ചയായെങ്കിലും, ഈ കൂടിക്കാഴ്ചയുടെ കാതൽ സൈനിക-പ്രതിരോധ മേഖലയിലെ സഹകരണമായിരുന്നു. സിറിയൻ ഔദ്യോഗിക വാർത്താ ഏജൻസിയായ ‘സാന’ (SANA) റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നതനുസരിച്ച്, മേഖലയിലെ ഭീകരവാദ വിരുദ്ധ പോരാട്ടങ്ങളും സൈനിക ആധുനികവൽക്കരണവുമാണ് പ്രധാനമായും ചർച്ചയായത്. യുക്രെയ്ൻ യുദ്ധത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ റഷ്യയും, പശ്ചിമേഷ്യയിലെ ഇസ്രയേൽ-ഇറാൻ സംഘർഷങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ സിറിയയും നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികൾ ഈ കൂടിക്കാഴ്ചയെ കൂടുതൽ പ്രസക്തമാക്കുന്നു. ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ഈ പുതിയ ധാരണകൾ മധ്യേഷ്യയിലെ ശക്തിസമവാക്യങ്ങളിൽ വലിയ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തുമെന്നുറപ്പാണ്.

കൂടിക്കാഴ്ചയിൽ, സിറിയൻ സൈന്യത്തിന്റെ കഴിവുകൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുക, ആയുധങ്ങളും സൈനിക ഉപകരണങ്ങളും ആധുനികവൽക്കരിക്കുക, സൈനിക വ്യവസായ മേഖലയിലെ ഗവേഷണ–വികസന രംഗങ്ങളിൽ സഹകരണം വർധിപ്പിക്കുക തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളിലാണ് പ്രധാനമായും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചത്. “സിറിയൻ അറബ് സൈന്യത്തിന്റെ പ്രതിരോധ ശേഷി ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും ആധുനിക സൈനിക സാങ്കേതികവിദ്യകളോട് ഒത്തുനിൽക്കുന്ന രീതിയിൽ സൈനിക–സാങ്കേതിക പങ്കാളിത്തം വികസിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള വഴികൾ ഇരുപക്ഷവും വിശദമായി അവലോകനം ചെയ്തു,” എന്നാണ് സാന റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തത്. ആഭ്യന്തരയുദ്ധം തകർത്ത രാജ്യത്തിന്റെ സൈനിക സംവിധാനത്തെ പുനഃസംഘടിപ്പിക്കാനും, ഭാവിയിലെ സുരക്ഷാ വെല്ലുവിളികളെ നേരിടാനുമുള്ള ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമായാണ് ഈ സഹകരണം കാണപ്പെടുന്നത്.

പ്രതിരോധ വിഷയങ്ങൾക്കൊപ്പം, രാഷ്ട്രീയ–നയതന്ത്ര തലങ്ങളിലും സിറിയയും റഷ്യയും തമ്മിലുള്ള ഏകോപനത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം പുടിൻ വീണ്ടും അടിവരയിട്ടു. അന്താരാഷ്ട്ര വേദികളിൽ ഡമാസ്കസിനും മോസ്കോയ്ക്കും ഇടയിൽ നിലനിൽക്കുന്ന സഹകരണത്തെ കൂടുതൽ ശക്തമാക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത ചർച്ചയായതായും റിപ്പോർട്ടുകൾ പറയുന്നു. അതോടൊപ്പം, സിറിയൻ പ്രദേശത്ത് ഇസ്രായേൽ ആവർത്തിച്ച് നടത്തുന്ന വ്യോമാക്രമണങ്ങളും ലംഘനങ്ങളും പ്രാദേശിക സുരക്ഷയ്ക്കും സ്ഥിരതയ്ക്കും ഭീഷണിയാണെന്ന് റഷ്യ തുറന്നടിച്ച് വിമർശിച്ചതായും സാന വ്യക്തമാക്കി. സിറിയയുടെ ഭൗമപരമായ സമഗ്രതയ്ക്കും പരമാധികാരത്തിനും റഷ്യയുടെ “ഉറച്ച പിന്തുണ” തുടരുമെന്ന് പുടിൻ യോഗത്തിൽ വീണ്ടും ഉറപ്പു നൽകി.

സാമ്പത്തിക രംഗത്തും സഹകരണം വർധിപ്പിക്കാനുള്ള സാധ്യതകൾ ഇരുപക്ഷവും പരിശോധിച്ചു. ആഭ്യന്തരയുദ്ധം മൂലം തകർന്ന സിറിയയുടെ പുനർനിർമ്മാണം, അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വികസനം, ഊർജ്ജം, ഗതാഗതം, നിക്ഷേപ പദ്ധതികൾ തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ റഷ്യൻ പങ്കാളിത്തം വർധിപ്പിക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചാണ് ചർച്ചകൾ നടന്നത്. സിറിയയുടെ സാമ്പത്തിക പുനരുജ്ജീവനത്തിന് അന്താരാഷ്ട്ര ഉപരോധങ്ങളും രാഷ്ട്രീയ അനിശ്ചിതത്വങ്ങളും വലിയ വെല്ലുവിളിയായിരിക്കുന്ന സാഹചര്യത്തിൽ, മോസ്കോയുമായുള്ള ഈ ബന്ധം ഡമാസ്കസിന് തന്ത്രപരമായ പിന്തുണയാകുമെന്നാണ് വിലയിരുത്തൽ.

ഈ സന്ദർശനത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രാധാന്യം കൂടുതൽ വ്യക്തമായത്, കഴിഞ്ഞ ഡിസംബറിൽ സിറിയയുടെ ദീർഘകാല ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന ബഷർ അൽ-അസദ് അധികാരത്തിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കപ്പെട്ടതിന് ശേഷമുള്ള പശ്ചാത്തലത്തിലാണ്. ഏകദേശം 14 വർഷം നീണ്ട ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിൽ അസദ് ഭരണകൂടത്തിന്റെ പ്രധാന സൈനിക–രാഷ്ട്രീയ പിന്തുണക്കാരനായിരുന്നു റഷ്യ. വിമതരുടെ കൈവശമുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ നിർണായക വ്യോമാക്രമണങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ, അസദ് സർക്കാരിനെ അധികാരത്തിൽ നിലനിർത്തുന്നതിൽ മോസ്കോ നിർണായക പങ്കുവഹിച്ചു. എന്നാൽ അസദ് ഭരണകൂടം വീണതോടെ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കുടുംബം റഷ്യയിലേക്ക് പലായനം ചെയ്തെങ്കിലും, ഡമാസ്കസിലെ പുതിയ ഭരണകൂടവുമായി നല്ല ബന്ധം സ്ഥാപിക്കാൻ റഷ്യ താല്പര്യം കാണിക്കുകയാണ്.

ഇതിന്റെ ഭാഗമായി, സിറിയയിലെ മെഡിറ്ററേനിയൻ തീരത്തുള്ള ഖ്മൈമിം വ്യോമതാവളവും ടാർട്ടസ് നാവിക താവളവും തുടർന്നും ഉപയോഗിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്ന കരാറുകൾ നിലനിർത്തുന്നത് റഷ്യയുടെ പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങളിലൊന്നാണ്. ഈ രണ്ട് സൈനിക താവളങ്ങളും മിഡിൽ ഈസ്റ്റിൽ റഷ്യയ്ക്ക് വലിയ തന്ത്രപരമായ പ്രാധാന്യമുള്ളതാണ്. ഒക്ടോബറിൽ റഷ്യ സന്ദർശിച്ച സിറിയയുടെ പുതിയ പ്രസിഡന്റ് അഹമ്മദ് അൽ-ഷറ, അസദ് കാലത്ത് ഒപ്പുവെച്ച എല്ലാ കരാറുകളും തന്റെ സർക്കാർ മാനിക്കുമെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചിരുന്നു. ഇതിലൂടെ, അസദിന് ശേഷമുള്ള കാലഘട്ടത്തിലും റഷ്യൻ സൈനിക സാന്നിധ്യം സുരക്ഷിതമാണെന്ന സന്ദേശമാണ് ഡമാസ്കസ് നൽകിയത്.

അൽ-ഷറയുടെ ആ സന്ദർശന വേളയിൽ, “ബന്ധം പുതുക്കുന്നതിനുള്ള നിരവധി രസകരവും പ്രയോജനപ്രദവുമായ തുടക്കങ്ങളിൽ” ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ മോസ്കോ തയ്യാറാണെന്ന് പുടിൻ വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു. ഇപ്പോഴത്തെ മന്ത്രിതല കൂടിക്കാഴ്ചകൾ, ആ പ്രഖ്യാപനങ്ങൾ വെറും നയതന്ത്ര വാക്കുകളല്ല, മറിച്ച് പ്രായോഗിക നടപടികളിലേക്ക് നീങ്ങുന്നുവെന്നതിന്റെ സൂചനയായി കാണപ്പെടുന്നു.

സിറിയൻ പ്രതിനിധി സംഘത്തിന്റെ ഈ സന്ദർശനത്തിനിടെ, റഷ്യൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി സെർജി ലാവ്‌റോവ് സിറിയൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രി അൽ-ഷൈബാനിയുമായി പ്രത്യേക ചർച്ചകൾ നടത്തുമെന്നും റഷ്യൻ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയ വക്താവ് മരിയ സഖാരോവ സ്ഥിരീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ജൂലൈയിൽ മോസ്കോ സന്ദർശിച്ചപ്പോൾ, “ഇപ്പോഴത്തെ കാലഘട്ടം വെല്ലുവിളികളും ഭീഷണികളും നിറഞ്ഞതാണെങ്കിലും, ഏകീകൃതവും ശക്തവുമായ ഒരു സിറിയ കെട്ടിപ്പടുക്കാനുള്ള അവസരവുമാണിത്. ഈ പാതയിൽ റഷ്യ നമ്മുടെ കൂടെയുണ്ടാകണമെന്ന് ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു,” എന്ന് അൽ-ഷൈബാനി ലാവ്‌റോവിനോട് തുറന്നുപറഞ്ഞിരുന്നു.

മൊത്തത്തിൽ,റഷ്യയിൽ നടന്ന ഈ കൂടിക്കാഴ്ചകൾ, അസദ് ഭരണകൂടത്തിനു ശേഷമുള്ള സിറിയ–റഷ്യ ബന്ധം താൽക്കാലികമല്ലെന്നും, സൈനിക, രാഷ്ട്രീയ, സാമ്പത്തിക തലങ്ങളിൽ ദീർഘകാല തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിത്തമായി അത് പുനർനിർമിക്കപ്പെടുകയാണെന്നും വ്യക്തമാക്കുന്നു. ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിന്റെ മുറിവുകൾ മാറാത്ത സിറിയയ്ക്ക്, റഷ്യയുടെ പിന്തുണ സുരക്ഷയിലും പുനർനിർമ്മാണത്തിലുമുള്ള നിർണായക ഘടകമായി തുടരുമ്പോൾ, മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലെ സ്വന്തം സ്വാധീനം നിലനിർത്താൻ മോസ്കോ ഈ ബന്ധത്തെ പ്രധാന ആയുധമായി കാണുന്നുവെന്നതും ഈ ചർച്ചകൾ അടിവരയിടുന്നു.